Prostaatkanker (prostaatcarcinoom)
In Nederland krijgen per jaar ongeveer 6.500 mannen prostaatkanker. Het Jeroen Bosch Ziekenhuis is onder andere gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van prostaatkanker. Ons behandelteam heeft op dit gebied veel kennis en ervaring.
Translate instructions
If you wish to view the page on your phone or tablet, then the steps below may not work. Please switch to a desktop computer to translate this website. For translating the text, please follow this instruction:
1. Select the text you want to translate.
2. Choose ‘Vertalen’.
3. Select the language you prefer.
4. You can read and/or listen to the translated text (by Google).
Lees meer
Expertise en samenwerking
Het Jeroen Bosch Ziekenhuis beschikt over de nieuwste technieken voor het stellen van de diagnose prostaatkanker, zoals een MRI fusie biopsie. Voor prostaatoperaties wordt gebruik gemaakt van de Da Vinci Xi operatierobot.
Ons gespecialiseerde behandelteam werkt nauw samen met ziekenhuizen in de regio om patiënten met prostaatkanker de best mogelijke zorg te bieden:
- De urologen van het JBZ doen de prostaat- en blaaskanker operaties. De urologen van het Elizabeth TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) doen de nierkankeroperaties. Door het zo te verdelen doet een uroloog veel dezelfde operaties per jaar, en blijft de uroloog hier heel bedreven in. De urologen in het JBZ doen jaarlijks ongeveer 150 prostaatoperaties. We voldoen hiermee ruim aan het minimum aantal prostaatkankeroperaties dat een ziekenhuis per jaar moet doen (100).
- Ons behandelteam bespreekt wekelijks met de collega’s uit het ETZ wat voor iedere specifieke patiënt het beste behandelplan is. Door dit gezamenlijke MDO (multidisciplinaire overleg) benutten we de brede deskundigheid die in beide ziekenhuizen aanwezig is.
Het JBZ en ETZ nemen deel aan het grotere samenwerkingsverband ‘Embraze’. Hierin werken 7 ziekenhuizen (waaronder het Erasmus MC in Rotterdam) en 2 instituten radiotherapie in Noord-Brabant en Zeeland samen. Het doel is om de kwaliteit van zorg voor patiënten met kanker steeds te blijven verbeteren en de kans op genezing te vergroten. Als dit voor de patiënt het beste is, kan (een deel van) de behandeling bij een EMBRAZE-partner in het netwerk plaatsvinden. Het protocol voor prostaatkankerzorg is opgesteld binnen het Embraze samenwerkingsverband.
Feiten en cijfers over prostaatkankerzorg in het Embraze netwerk.
Nazorg
Hoe de controles verlopen hangt af van de behandeling die u heeft gehad en van het stadium van uw ziekte. U voor de controles contact met uw uroloog, met de oncologieverpleegkundige of de verpleegkundig specialist oncologie. Bij de controle wordt bekeken hoe het met uw ziekte staat en er is aandacht voor uw algeheel welbevinden. Als u klachten hebt die door de behandeling veroorzaakt worden (bijvoorbeeld urineverlies en erectiestoornissen), bespreken we met u welke oplossingen daarvoor beschikbaar en passend zijn.
Onderzoeken
De arts doet lichamelijk onderzoek. Hierbij voelt de arts met een vinger via de anus of de prostaat vergroot is en of er afwijkingen zijn die eventueel passen bij prostaatkanker. Dit onderzoek heet rectaal toucher. Het is een wat ongemakkelijk, maar weinig pijnlijk en wel belangrijk onderzoek.
De arts kan daarnaast een bloedonderzoek doen naar het Prostaat Specifiek Antigeen (PSA). Dit onderzoek kan helpen een diagnose te stellen. Als de prostaat afwijkend aanvoelt of als het PSA te hoog is, kan de uroloog voorstellen een prostaatbiopsie te doen. Hiermee krijgt u duidelijkheid of er sprake is van prostaatkanker.
Als vastgesteld is dat het om prostaatkanker gaat, kunnen andere onderzoeken nodig zijn om na te gaan hoe ver de ziekte zich ter plaatse heeft uitgebreid en of er uitzaaiingen zijn.
Onderzoeken
De meest gebruikelijke onderzoeken zijn:
- MRI -onderzoek. Er wordt vaak een MRI-onderzoek van het bekken gedaan om uitzaaiingen in de lymfeklieren rondom de prostaat uit te sluiten.
- Skeletscintigrafie (botscan). Met dit onderzoek kan worden onderzocht of er uitzaaiingen in de botten zijn.
- Laparoscopische pelviene lymfklierdissectie
Dit is een onderzoek waarmee kan worden bepaald of u mogelijk prostaatkanker heeft.
Met een MRI-onderzoek van de prostaat brengt de radioloog uw prostaat in beeld.
Bij een biopsie van de prostaat wordt met een dunne naald een stukje weefsel uit de prostaat gehaald. Dit weefsel wordt daarna in het laboratorium onderzocht.
Een PET-scanner brengt afwijkingen in de celstofwisseling in beeld, met behulp van een radioactieve vloeistof (PSMA staat voor Prostaat Specifiek Membraam Antigeen), en combineert dit met een nauwkeurige plaatsbepaling.
Met het skeletonderzoek kunnen ziekteprocessen van de botten worden vastgesteld of uitgesloten. Dit onderzoek wordt gedaan met een radioactieve vloeistof en een gammacamera.
Behandelingen
Als er sprake is van prostaatkanker, bespreekt de uroloog met u welke behandeling de beste keus is. Hierbij wordt rekening gehouden met de soort prostaatkanker en de fase waarin de kanker zich bevindt.
Behandelingen
Als uit de onderzoeken is gebleken dat het kwaadaardig gezwel waarschijnlijk beperkt is tot de prostaat, spreekt men van een ‘gelokaliseerd’ prostaatcarcinoom. Er zijn dan geen aanwijzingen voor uitzaaiingen (ook wel ‘metastasen’ genoemd). U kunt dan behandeld worden met de bedoeling u volledig te genezen (curatieve behandeling). Dit kan met een operatie (laparoscopische verwijdering van de prostaat) of bestraling (radiotherapie).
Als de kanker niet beperkt is tot de prostaat, maar is uitgezaaid, krijgt u een behandeling voorgesteld om de ziekte te remmen en/of de klachten te verminderen (palliatieve behandeling). Door het hormoon testosteron uit te schakelen kan bij veel patiënten de groei van kankercellen worden afgeremd en eventuele (bot)pijn worden verlicht. Het uitschakelen van de invloed van testosteron kan door een operatie aan de zaadballen (castratie) of met medicijnen. Op het moment dat een behandeling met hormoontherapie niet meer volstaat, kan de uroloog u voorstellen te starten met chemotherapie. Soms wordt gekozen voor een combinatie van behandelingen.
Het is niet altijd nodig of zinvol om iemand met prostaatkanker actief te behandelen. Er kan dan worden gekozen voor het zogenaamde ‘waakzaam wachten’ (active surveillance).
Uw vaste aanspreekpunt
Uw verpleegkundig specialist of oncologieverpleegkundige urologie zal u begeleiden tijdens iedere stap van het behandelplan. Zij is uw vaste aanspreekpunt. Ze is altijd op de hoogte van uw situatie en de 'spin in het web' voor de verschillende zorgverleners die bij uw behandeling zijn betrokken.
In deze periode van behandeling komt er erg veel op u af. Heeft u vragen of wilt u zaken bespreken dan kunt u hiermee altijd terecht bij de verpleegkundig specialist of oncologieverpleegkundige urologie.
Bij 'actief opvolgen' wordt u niet behandeld voor prostaatkanker maar wachten we af.
Het is niet altijd zinvol om prostaatkanker actief te behandelen. Er kan gekozen worden om te wachten met een behandeling.
Als u prostaatkanker heeft, kan het nodig zijn om de prostaat met de zaadblaasjes helemaal te verwijderen.
Als u prostaatkanker heeft, kunt u uitwendige radiotherapie krijgen.
Als u prostaatkanker heeft, kunt u inwendige radiotherapie krijgen. Dit noemen we ook wel ‘brachytherapie’. Hierbij implanteren we radioactieve (jodium 125) bronnetjes/zaadjes in de prostaat. Dit gebeurt in de operatiekamer van het ETZ in Tilburg, locatie Tweesteden Ziekenhuis.
Als u prostaatkanker heeft en radiotherapie krijgt, wordt dit vaak gegeven in combinatie met endocriene therapie.
Bij operatie verwijdert de uroloog de lymfeklieren in het gebied van de prostaat. Deze lymfeklieren liggen in het bekken onder in de buik. De uroloog maakt bij deze kijkoperatie (laparoscopische ingreep) gebruik van een operatierobot.
Prostaatkanker groeit onder invloed van het mannelijk hormoon testosteron. Door dit hormoon uit te schakelen wordt bij 80% van de patiënten de groei van kankercellen afgeremd en kan de eventuele (bot)pijn worden verlicht. Het uitschakelen van de invloed van testosteron kan op verschillende manieren gebeuren.
Wanneer de behandeling met hormoontherapie niet succesvol is, kan de uroloog voorstellen te starten met chemotherapie. Bij prostaatkanker wordt dit vrijwel alleen gebruikt als palliatieve behandeling. Dit betekent dat de behandeling niet genezend is, maar bedoelt om de klachten te verminderen.
Mensen met prostaatkanker en mensen die een operatie krijgen waarbij prostaat wordt verwijderd via een kijkoperatie met de operatierobot (RALP), kunnen mogelijk gebruik maken van thuismonitoring. U kunt dit bespreken met uw behandelaar.
Poliklinieken en afdelingen
Het specialisme Urologie richt zich op afwijkingen aan de urinewegen en geslachtsorganen. De uroloog behandelt aandoeningen aan de nieren, bijnieren, urineleiders, blaas, urinebuis, penis, scrotum en de prostaat.
Het Oncologisch Centrum is de centrale plaats in het Jeroen Bosch Ziekenhuis voor patiënten met kanker of bloedziekten.